✍ અનવારુલ હક બેગ
નવી દિલ્હી – જમાઅતે ઇસ્લામી હિંદ (જીઆઈએચ)ના ઉપાધ્યક્ષ એસ. અમીનુલ હસને વર્તમાન વૈશ્વિક પરિદ્રશ્યની ચાર મુખ્ય લાક્ષણિકતાઓ – સંઘર્ષ, વિરોધાભાસ, હિંસા અને અન્યાયી પ્રભુત્વ – પર પ્રકાશ પાડ્યો છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે શાંતિના સંદેશ સાથે ઇસ્લામ વધતા જતા વૈશ્વિક તણાવનો એકમાત્ર ઉકેલ પ્રદાન કરે છે.
અમીનુલ હસને હાલમાં જ હૈદરાબાદમાં યોજાયેલા JIH નેશનલ મેમ્બર્સ કોન્ક્લેવ-2024 અને JIH કેડર કન્વેન્શનમાં સંબોધન કર્યું હતું. તેમણે વર્તમાન વૈશ્વિક પરિસ્થિતિ અને તેમાં ઇસ્લામિક ચળવળની ભૂમિકા વિશે વિસ્તૃત ચર્ચા કરી હતી. તેમણે પોતાના ભાષણને ચાર મુખ્ય ભાગોમાં વહેંચ્યું હતું: વૈશ્વિક પરિસ્થિતિનું વિશ્લેષણ: તેમણે વર્તમાન વિશ્વમાં ચાલી રહેલા મહત્વના ઘટનાક્રમોનું વિશ્લેષણ કર્યું. કુરાનના દૃષ્ટિકોણથી પરિસ્થિતિનું મૂલ્યાંકન: તેમણે કુર્આનના શિક્ષણના આધારે વર્તમાન પરિસ્થિતિને સમજાવવાનો પ્રયાસ કર્યો. કુર્આનમાંથી મળતા પાઠ: તેમણે કુર્આનમાંથી મળતા પાઠને વર્તમાન સમયમાં લાગુ પાડવાની વાત કરી. ભારતમાં ઇસ્લામિક ચળવળ માટે માર્ગદર્શન: તેમણે ભારતમાં ઇસ્લામિક ચળવળની સામે આવી રહેલા પડકારોનો સામનો કરવા માટે માર્ગદર્શન આપ્યું.
અમીનુલ હસને વર્તમાન વૈશ્વિક પરિપ્રેક્ષ્યની ચાર સ્પષ્ટ લાક્ષણિકતાઓ ઓળખી: “પ્રથમ છે તકરાર (تنازعات), બીજી છે વિરોધાભાસ (تضادات), ત્રીજી છે હિંસા (تشدد), અને ચોથી છે અમુક લોકોનું વર્ચસ્વ (تَسَلُّط),” ..
કેટલાક નિષ્ણાતો ચેતવણી આપે છે કે જો પરમાણુ યુદ્ધ વાસ્તવિક બનશે, તો ખાદ્ય પુરવઠાની સાંકળોમાં વિક્ષેપને કારણે 5 અબજ લોકો માત્ર ભૂખથી મૃત્યુ પામી શકે છે. “માત્ર ઇસ્લામ જ આ સંઘર્ષને રોકી શકે છે. ઇસ્લામ શાંતિનો સંદેશ આપે છે, યુદ્ધનો નહીં,” અમીનુલ હસને વિશ્વમાં આ સંદેશ ફેલાવવામાં મુસ્લિમોની ભૂમિકા પર ભાર મૂક્યો.
વિરોધાભાસ: એક અસંગત દુનિયા અને ઇઝરાયેલના અત્યાચારો
વર્તમાન ભૂ-રાજકીય પરિપ્રેક્ષ્યમાં રહેલા વિરોધાભાસ તરફ ઇશારો કરતાં, JIH ના ઉપપ્રમુખે જણાવ્યું હતું કે, “આપણે વિરોધાભાસથી ભરપૂર દુનિયામાં જીવીએ છીએ. હમણાં, મધ્ય પૂર્વ સળગી રહ્યું છે. આપણે એવા સમયમાં જીવીએ છીએ જેને અંધકારમય રાત્રિ કહી શકાય. પરંતુ અમે માનીએ છીએ કે, ઇસ્લામ આપણને શીખવે છે કે અંધકારમય રાત્રિ પછી નવો સૂર્ય ઉદય થશે. ઇન્શાઅલ્લાહ, ઇસ્લામનો સૂર્ય ઉદય થશે, અને આપણને આ અંધકારથી ડરવાની જરૂર નથી.”
જો કે, પેલેસ્ટાઇન, તેમણે સમજાવ્યું, આ વિરોધાભાસનું એક સ્પષ્ટ ઉદાહરણ છે. છેલ્લા 13 મહિનાથી, ઇઝરાયેલે અવિરત બોમ્બમારો કર્યો છે, જેના કારણે હજારો લોકો શહીદ થયા છે, જેમાં મોટાભાગના બાળકો અને સ્ત્રીઓ છે. “ભૂખને યુદ્ધના હથિયાર તરીકે વાપરવામાં આવી રહી છે. પરિણામે, અસંખ્ય લોકો ભૂખથી મરી રહ્યા છે, હોસ્પિટલો તૂટી પડી છે અને લોકો ગાઝામાં દવાઓના અભાવે મરી રહ્યા છે. પેલેસ્ટાઈની નેતાઓની હત્યા કરવામાં આવી રહી છે,” અમીનુલ હસને જણાવ્યું હતું.
ગાઝાની નગરપાલિકાના અધિકારીઓના અહેવાલો અનુસાર, 43,000 થી વધુ પેલેસ્ટાઈનીઓ શહીદ થયા છે. અલ જઝીરા અને લેન્સેટના અહેવાલ મુજબ ઘણા લોકો ઈજાઓથી મૃત્યુ પામી રહ્યા છે, તેમાંથી કેટલાક ભૂખથી અને વધુને વધુ સારવારના અભાવે. જો આપણે આ બધા મૃત્યુઆંકડા ગણીએ તો કુલ સંખ્યા 1.86 લાખ સુધી પહોંચી શકે છે.” અમીનુલ હસનના મતે, પેલેસ્ટાઇનમાં ઇઝરાયેલ દ્વારા કરવામાં આવેલા અત્યાચાર માત્ર યુદ્ધના કૃત્યો જ નથી પરંતુ આધુનિક શસ્ત્રોના ડરામણા પ્રયોગો છે, જેમાં શસ્ત્ર વેપાર ઉદ્યોગ આ જીવલેણ ચક્રમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.
યુદ્ધને શસ્ત્ર પ્રયોગશાળા તરીકે અને બેવડા ધોરણો
અમીનુલ હસને સંઘર્ષની પ્રકૃતિની નિંદા કરતાં જણાવ્યું હતું કે, “ઇઝરાયેલ અત્યાચારો કરવાનું ચાલુ રાખે છે અને સાથે સાથે નવા, અદ્યતન શસ્ત્રોનું પરીક્ષણ કરે છે.” તેમણે સમજાવ્યું કે પેલેસ્ટાઇનની વર્તમાન સ્થિતિ નવી સૈન્ય તકનીકો માટે પરીક્ષણનું મેદાન બની રહી છે. “પેન જેટલી નાની મિસાઇલો, માખી જેટલા નાના ડ્રોન – બધા કારમાં બેઠેલા વ્યક્તિને નિશાન બનાવવા માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવ્યા છે – આ યુદ્ધના સાધનો નથી, પરંતુ પ્રયોગના સાધનો છે.”
આ શસ્ત્રો મોટા શસ્ત્ર વેપાર ઉદ્યોગનો ભાગ છે જે સંઘર્ષ પર ફાલેફૂલે છે. આવા શસ્ત્રોના પ્રદર્શનનું કાળજીપૂર્વક માપન, અહેવાલ અને ત્યારબાદ અન્ય રાષ્ટ્રોને વેચવામાં આવે છે. અમીનુલ હસને વધુમાં કપટપૂર્ણ વર્તન પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો, યુ.એસ. પર હિંસાને કાયમ રાખવાનો આરોપ મૂક્યો હતો અને શાંતિનો દેખાવ કર્યો હતો. “એક તરફ, અમેરિકા યુદ્ધવિરામની માંગ કરે છે, પરંતુ બીજી તરફ, તે ઇઝરાયેલને યુદ્ધ સહાય પૂરી પાડવાનું ચાલુ રાખે છે,” તેમણે ટિપ્પણી કરી.
“યુ.એસ., બ્રિટન, ફ્રાન્સ, જર્મની અને અન્ય યુરોપિયન શક્તિઓ સાથે, બધા માનવ અધિકારોના ચેમ્પિયન હોવાનો દાવો કરે છે, તેમ છતાં તેઓ બાળકો અને સ્ત્રીઓની હત્યામાં સહભાગી છે, ઇઝરાયેલની સૈન્ય આક્રમણને સમર્થન આપે છે.” અમીનુલ હસને માનવ અધિકારો અને લોકશાહીને આંતરરાષ્ટ્રીય શક્તિઓ કેવી રીતે જુએ છે તેમાં સ્પષ્ટ વિરોધાભાસ તરફ ઇશારો કર્યો હતો. “જ્યારે યુ.એસ. અને તેના સાથીઓ પોતાને માનવ અધિકારો અને લોકશાહી મૂલ્યોના દીવાદાંડી તરીકે રજૂ કરે છે, ત્યારે ઇઝરાયેલ આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદાઓ અને માનવ અધિકારોના સંમેલનોનું ચોખ્ખું ઉલ્લંઘન કરે છે,” તેમણે જણાવ્યું હતું.
“જ્યારે પણ ઇઝરાયેલ પેલેસ્ટાઈન પર હુમલો કરે છે, ત્યારે યુ.એસ. તેને ‘સ્વ-રક્ષા’ ના બહાને ન્યાયી ઠેરવે છે, પરંતુ તેઓ કબજાનો વિરોધ કરવાના પેલેસ્ટાઈનના અધિકારને સંપૂર્ણપણે અવગણે છે.” તેમણે દલીલ કરી હતી કે આ બેવડા ધોરણનું સ્પષ્ટ ઉદાહરણ છે જ્યાં એક નિયમ સમૂહ ઇઝરાયેલ પર લાગુ પડે છે અને બીજો સંપૂર્ણપણે પેલેસ્ટાઇન પર. JIH ના ઉપપ્રમુખે મોટા ભૂ-રાજકીય કપટપૂર્ણ વર્તનનો પર્દાફાશ કર્યો હતો, નોંધ્યું હતું કે પશ્ચિમી શક્તિઓ એક સાથે નિર્દોષ જીવનના નુકસાનનો શોક વ્યક્ત કરે છે અને તે જ મૃત્યુ માટે જવાબદાર દળોને શસ્ત્રો પૂરા પાડે છે. “આ દુનિયા વિરોધાભાસથી ભરપૂર છે,” તેમણે કહ્યું. “એક ધારાધોરણ પોતાના માટે, બીજું મુસ્લિમો માટે. એક ઇઝરાયેલ માટે, અને એક પેલેસ્ટાઇન માટે.”
યુદ્ધ ચલાવતા ત્રિકોણાત્મક સંબંધ
અમીનુલ હસને સમજાવ્યું કે ચાલુ હિંસા ત્રણ શક્તિશાળી સંસ્થાઓ સામેલ હોય તેવા સંબંધ દ્વારા ચાલે છે: શસ્ત્રો બનાવતા ઉદ્યોગ, સંઘર્ષમાંથી નફો કમાવવા માંગતી બહુરાષ્ટ્રીય કંપનીઓ અને મીડિયા. “શસ્ત્ર બનાવનારા ઉદ્યોગો પેલેસ્ટાઈની જમીન પર નવી ટેક્નોલોજીનું પરીક્ષણ કરે છે, બહુરાષ્ટ્રીય કંપનીઓ નવા બજારો બનાવીને યુદ્ધનો લાભ લે છે, અને મીડિયા વાર્તાને વિકૃત કરે છે, મુસ્લિમોને આતંકવાદીઓ તરીકે બતાવે છે જ્યારે ઈઝરાયેલી દળોને શાંતિ સેના તરીકે દર્શાવે છે.”
હિંસા: વધતી જતી કટોકટી
યમન, સીરિયા અને સુદાન જેવા મુસ્લિમ-બહુમતી દેશોમાં હિંસાનો ઉલ્લેખ કરતાં, અમીનુલ હસને નોંધ્યું હતું કે આ પ્રદેશોમાં હિંસાનું મૂળ કારણ તાનાશાહી શાસન અને દમનકારી કાયદા છે. “જે દેશોમાં સ્વતંત્રતા દબાયેલી હોય છે અને સત્તા એક નાના વર્ગ દ્વારા નિયંત્રિત હોય છે, ત્યાં હિંસાની શક્યતા વધી જાય છે,” તેમણે જણાવ્યું હતું. “આ ખાસ કરીને ઇસ્લામ અને ઇસ્લામિક ચળવળોના કિસ્સામાં સ્પષ્ટ છે, જેને આ દેશોમાં નિશાન બનાવવામાં આવી રહ્યા છે.”
અબજોપતિઓનો ઉદય: એક વૈશ્વિક વલણ
અમનીનુલ હસને ચર્ચા કરેલો ચોથો મુદ્દો હતો પ્રભુત્વ, અથવા થોડાક વ્યક્તિઓ અથવા જૂથોના હાથમાં સત્તા કેન્દ્રિત થવી – જેને તેઓએ અબજોપતિશાહી તરીકે વર્ણવી હતું. આ વ્યવસ્થામાં, સંપત્તિનો ઉપયોગ શાસકોને નિયંત્રિત કરવા અને ચૂંટણીઓને પ્રભાવિત કરવા માટે થાય છે. “આ શક્તિશાળી જૂથો તેમના સંસાધનોનો ઉપયોગ શાસકોને ખરીદવા, રાજકીય પ્રચારને ભંડોળ પૂરું પાડવા અને તેમના પસંદગીના નેતાઓની ચૂંટણી સુનિશ્ચિત કરવા માટે કરે છે,” અમીનુલ હસને નોંધ્યું.
“એકવાર સત્તામાં આવ્યા પછી, આ નેતાઓ અબજોપતિઓના હિતોને સેવા આપતી નીતિઓ અમલમાં મૂકે છે, જે તેમના નિયંત્રણને વધુ મજબૂત બનાવે છે.” અબજોપતિશાહી વ્યવસ્થાઓના ખતરનાક ઉદયને હાઇલાઇટ કરતાં, હસને આ વલણના ઉદાહરણ તરીકે અનેક દેશો તરફ ઇશારો કર્યો. “ચીન, રશિયા, વેનેઝુએલા, ઉત્તર કોરિયા, યુક્રેન અને દુર્ભાગ્યવશ, આપણો પોતાનો દેશ પણ અબજોપતિશાહી સરકારો તરફ આગળ વધી રહ્યો છે,” તેમણે કહ્યું.
કુર્આનના માળખા દ્વારા પરિસ્થિતિને જોતાં
ઇસ્લામિક દ્રષ્ટિકોણ તરફ વળતાં, અમીનુલ હસને કુર્આનિક દ્રષ્ટિકોણ દ્વારા વર્તમાન સંઘર્ષો, ખાસ કરીને પેલેસ્ટાઇનમાં ચાલી રહેલી સ્થિતિનું અર્થઘટન કરવાના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો. તેમણે દુનિયામાં સંઘર્ષોને સમજવા માટે કુર્આન દ્વારા પૂરા પાડવામાં આવેલા ત્રણ મુખ્ય માળખાની રૂપરેખા આપી, જેમાં નિર્માણ અને વિનાશનું માળખું, સત્ય અને અસત્ય વચ્ચેનો સંઘર્ષ અને મુસ્લિમ ઉમ્મતના વિભાજનનો સમાવેશ થાય છે.
કુર્આનના પાઠ
અમીનુલ હસને વર્તમાન સમયમાં મુસ્લિમો માટે કુર્આનના ચાર મહત્વપૂર્ણ પાઠ સાથે સમાપન કર્યું. તેમણે જણાવ્યું કે, મુસ્લિમોએ ક્યારેય નિરાશા અને વિપત્તિને વશ થવું ન જોઈએ અને તેમની શ્રદ્ધાને મજબૂત કરવી જોઈએ. તેમણે પરીક્ષાના સમયમાં ધીરજ અને પવિત્રતાના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો. તેમણે કહ્યું કે મુસ્લિમોએ ન્યાયની શોધમાં સતત પ્રયત્ન કરવાની જરૂર છે.
ઇસ્લામિક ચળવળને લઈને અમીનુલ હસને જણાવ્યું કે સમગ્ર વિશ્વમાં ડિજિટલ ફૂટપ્રિન્ટ બનાવવું, શિક્ષણ, આરોગ્યસંભાળ અને નાણાકીય ક્ષેત્રોમાં અનુકરણીય મોડેલો બનાવવા અને વિજ્ઞાન, અર્થશાસ્ત્ર અને સમાજશાસ્ત્રના ક્ષેત્રોમાં મુખ્ય શાખાઓમાં વિકલ્પો વિકસાવવું, ન માત્ર ઇસ્લામિક મૂલ્યો સાથે સુસંગત રહેશે પરંતુ તે ગ્લોબલ ચર્ચાઓમાં પણ યોગદાન આપશે, જેથી ઇસ્લામિક ચળવળને ભારે મદદ મળશે.
લેખ સૌજન્યઃ ઇન્ડિયા ટુમોરો
